Ruzba Dede Sazı

Sazın genel formundan dolayı bu ismi almıştır. Akort düzeninden dolayı, bağlama ailesi içinde yer alan üç telden oluşan, bir çalgıdır.
Tekne, Sap ve Burgu kısmı olmak üzere üç bölümden oluşur.

Tekne Kısmı; Balta formundadır, oturarak çalmaya uygundur. İcracının karın boşluğuna sazın teknesini yerleştirerek, pençe tekniği ile yorulmadan ve tam verimlilikle icra etmesi amaçlanmıştır.

Sap kısmı; genellikle; teknenin bitiminden, incelerek, burgu kısmına doğru daralır, bazı yörelerde, tekne bitiminden burgu kısmına doğru düz bir biçimde de uzandığı görülür. (Günümüzde bu tasarım daha yaygındır).

Burgu kısmı, Sap bitiminden, üst eşik üstü, yada üst eşik altından tellerin bağlandığı kısımdır, düz yada hafif yukarı doğru eğik formadadır. (Sazın tınısını ve akortu etkileyen bir unsur değildir).

Bağlama ailesinde, en eski ve en farklı ses formuna sahip sazdır. Akort bağlamaya göre daha salıktır. Bu salıklıktan dolayı saz, arı kovanındaki yankılamaya benzer hoş uğultulu bir ses verir. Koma seslere sahiptir. Türk müziğine has Si-Bemol2 sesi mevcut olmasa da, günümüzde fazla perde atılarak, bu ses perdesi de ( tercihen) eklenmektedir.

Tarihi MÖ 1600’lü yıllara kadar uzanan bir sazdır. Coğrafi olarak, yayılım alanı; Orta Asya ve Anadolu coğrafyasıdır. Günümüzde en yaygın olarak kullanılan, halk müziği sazı, “Bağlama’nın” atasıdır. Bağlama kullanım alanı olarak; Halk Müziği, Arabesk, Batı müziği, vb. ulusal ve uluslar arası müzikler de kulanılırken, Balta saz, tasavvuf müziği, özellikle; Alevi-Bektaşi cem ve erkanlarında kullanılmıştır ve kullanılmaya devam etmektedir. ( Son yıllarda, Balta sazda bir çok müzik türünde kullanılmaya başlanmıştır)

Anadoluda, en çok kullanıldığı bölgeler; Alevi topluluklarının yaygın olarak yaşadığı bölgelerdir.Malatya; Arguvan, Arapkir, Akçadağ, Hekimhan, Yazıhan
Kahramanmaraş; Elbistan, Pazarcık, Nurhak
Adıyaman; Çelikhan, Gölbaşı
Tunceli; Pertek, Ovacık
Elazığ; Ağın, Keban, Baskil
Kayseri; Pınarbaşı, Sarız
Sivas; İmranlı, Zara, Divriği, Gürün
Gaziantep; Merkez

Alevi Bektaşi geleneği  içerisinde, hem şekli hemde tasavvufi bir yeri vardır;
12 imama hitaben perde sayısı 12 dir.
Allah, Muhammed, Ali aşkına tel sayısı 3’tür.